Ernstige letselschade: Wat zijn de rechten van nabestaanden na het overlijden van een letselschade slachtoffer of naasten van een slachtoffer met ernstige letselschade?
In Nederland kunnen nabestaanden een schadevergoeding claimen als een familielid, dat nabestaanden onderhield of verzorgde, is overleden. Volgens de wet kunnen de volgende personen een schadevergoeding claimen:
- de wettige echtgenoot en de minderjarige kinderen (een ex-echtgenoot kan geen schadevergoeding of een vergoeding voor gemiste alimentatie krijgen);
- andere bloed- of aanverwanten (zoals meerderjarige kinderen) als door de overledene geheel of gedeeltelijk in hun levensonderhoud werd voorzien (een gezinsverband is niet noodzakelijk); en samenwonenden en/of pleegkinderen:
a. als zij in gezinsverband met de overledene hebben samengewoond;
b. de overledene geheel of gedeeltelijk in hun onderhoud heeft voorzien;
c. de voortzetting van het samenwonen zeer waarschijnlijk was;
d. de nabestaanden redelijkerwijs niet in staat zijn zelf in hun eigen onderhoud te voorzien.
Schadevergoeding naasten bij ernstige letselschade of overlijden
De nabestaanden kunnen een schadevergoeding vorderen van de partij die voor het ongeluk verantwoordelijk is. Dat kan dan bijvoorbeeld een verzekeraar van een motorrijtuig waardoor het overlijden is veroorzaakt zijn, maar het kan ook de werkgever zijn bij een bedrijfsongeval of het ziekenhuis bij een medische fout.
Recht op en hoogte van de overlijdensschadevergoeding
Door het overlijden krijgen nabestaanden met veel ingewikkelde administratieve zaken te maken.
Bij overlijdensschade is het uitgangspunt dat we rekening houden met de financiële behoefte van de nabestaande(n). Er zal dus gekeken moeten worden wat de gevolgen zijn voor de nabestaanden door het overlijden van een familielid. Het gaat er om dat de nabestaanden op hetzelfde financiële niveau kunnen blijven leven als voor het ongeval. Aangezien het niet makkelijk is om de behoefte te berekenen, is het aan te raden dit door een deskundig letselschadespecialist of letseladvocaat te laten doen.
Bij de berekening zal rekening gehouden moeten worden met bepaalde ontwikkelingen van de overleden persoon, zoals het missen van een promotie waardoor het inkomen van het gezin zou zijn toegenomen. Mocht een kind overleden zijn en in het levensonderhoud van de ouders voorzien hebben (geld/huishouden), dan dienen de ouders hiervoor gecompenseerd worden.
Er zal rekening gehouden moeten worden met bepaalde ontwikkelingen bij nabestaanden, zoals het hertrouwen van de partner waardoor de behoefte minder zal worden. Daarnaast zal er ook rekening gehouden moeten worden met levensverzekeringen/ongevallenverzekeringen waardoor de behoefte van de nabestaanden zal verminderen en de overlijdensschade minder zal zijn. Ook een ANW- of een pensioenuitkering kan voor een vermindering van de behoefte van de nabestaanden zorgen.
In Nederland bestaat er voor de nabestaanden (nog) geen recht op smartengeld/ immateriële schade/affectieschade. Dit geldt ook voor de naasten van het letselschadeslachtoffer. Een wetsvoorstel om tot regeling van affectieschade voor de nabestaanden die dichtbij de overledene stonden en de naasten van het slachtoffer met ernstige letselschade, heeft het in eerste kamer niet gehaald. Mogelijk zal dit in de toekomst nog anders gaan worden.
Schadeposten
De schadevergoeding ziet ook op de uitvaartkosten. De aansprakelijke verzekeraar vergoedt de redelijke kosten van een begrafenis of crematie. Eventueel komen ook de onkosten voor een begrafenis in het buitenland voor rekening van de aansprakelijke verzekeraar. Uitgangspunt om de redelijke kosten te kunnen vaststellen, is wat deze zouden zijn geweest als de nabestaanden het zelf hadden moeten vergoeden. Daarnaast mag er rekening gehouden worden met een uitkering van een uitvaartverzekering.
De door de overledene verrichte huishoudelijke taken of de uitgevoerde onderhoudswerkzaamheden aan de woning zullen ook door de aansprakelijke verzekeraar vergoed dienen te worden.
Shockschade nabestaanden: rechtstreekse confrontatie
Shockschade nabestaanden: Voor shockschade geldt een confrontatievereiste. Het psychisch letsel (de shockschade) moet het gevolg zijn van een rechtstreekse confrontatie.
Rechtsreekse confrontatie bij shockschade
Het gerechtshof Den Haag heeft in een uitspraak nadere invulling gegeven aan het vereiste van de rechtstreekse confrontatie. De slachtoffers van de shockschade hoeven niet bij het ongeval aanwezig te zijn, maar kunnen ook na het ongeval direct geconfronteerd worden. Directe confrontatie vereist derhalve niet dat het slachtoffer van de shockschade bij het ongeval aanwezig is. Naast directe confrontatie is voor de vergoeding van shockschade vereist dat slachtoffers van shockschade een heftige psychische reactie ondergaan door de rechtstreekse confrontatie die verder gaat dan de normale rouwverwerking.
De zaak bij het gerechtshof
De ouders en broer van een verkeersslachtoffer vorderen bij de rechter een vergoeding voor shockschade. Hun dochter en zusje is omgekomen bij een verkeersongeval. Bij een aanrijding door een vrachtauto is zij overleden en heeft zij ernstige verminkingen opgelopen. De ouders en broer hebben het meisje geïdentificeerd in het mortuarium.
De identificatie van het slachtoffer is door het door haar opgelopen letsel zeer ingrijpend geweest voor de familie. De verzekeraar van de vrachtwagen wordt aangesproken op het voldoen van een vergoeding voor shockschade. De verzekeraar weigert, omdat er geen sprake zou zijn van een rechtstreekse confrontatie. De kantonrechter wijst de vordering van de familieleden af. Het gerechtshof Den Haag oordeelt anders. Het hof stelt vast dat er sprake is geweest van een rechtstreekse confrontatie.
De zichtbare verwondingen van het overleden slachtoffer tijdens de identificatie in combinatie met de overige beschikbare informatie, zoals bewijs uit de strafzaak tegen de veroorzaker, zijn voldoende voor het hof om aan te nemen dat er sprake is van een rechtstreekse confrontatie. De familieleden van het slachtoffer komen dan ook in aanmerking voor een vergoeding van shockschade.
Rechtstreekse confrontatie en psychisch letsel
Of er sprake is van psychisch letsel moet in de procedure nog worden aangetoond. Of er ook een schadevergoeding wordt toegekend, is dus afhankelijk van de vraag of eisers dit bewijs kunnen leveren. Eisers moeten een in de psychiatrie geaccepteerd ziektebeeld hebben om aanspraak te maken op een vergoeding. De schok die door het overlijden ontstaat moet verder gaan dan de normale rouwverwerking. Naast directe confrontatie is ook een psychische aandoening noodzakelijk om aanspraak te maken op een vergoeding wegens shockschade.