Een auto rijdt op de snelweg tegen een pijlwagen aan. De passagier in de auto raakt gewond en stelt de bestuurder aansprakelijk. Uit de verklaringen van de bestuurder en de inzittende blijkt dat de bestuurder lachgas gebruikte voor het ongeval. De passagier vulde ballonnen met lachgas en gaf deze aan de bestuurder.
De rechter beoordeelt in deze procedure de eigen verantwoordelijkheid van de passagier die de bestuurder verdovende middelen aangeeft tijdens het rijden. De rechter beoordeelt eerst of de bestuurder aansprakelijk is ten opzichte van de bijrijder en vervolgens de eigen schuld van de bijrijder. De eisende partij is de bijrijder. De gedaagde is de verzekeraar van de bestuurder.
Bijrijder is (mede)veroorzaker ongeval
De verzekeraar verwijst naar een aantal uitspraken waarin rechters aansprakelijkheid afwijzen, omdat de eiser van de schadevergoeding mede veroorzaker is van de schade. De verzekeraar vindt dat de bijrijder door het aangeven van de lachgas ballonnen het ongeval veroorzaakte of in ieder geval mede veroorzaakte.
Wat is een pijlwagen? Een pijlwagen of actiewagen is een voertuig of aanhangwagen met een uitklapbaar informatiebord dat op de weg kan worden geplaatst om bestuurders van informatie te voorzien. Pijlwagens of actiewagens worden vaak ingezet bij wegwerkzaamheden en wegafzettingen.
Uw schadevergoeding bespreken met een specialist?
Beoordeling aansprakelijkheid bestuurder
De rechter wijst de argumenten van de verzekeraar af en stelt de aansprakelijkheid vast. De rechter vindt niet dat er in dit geval sprake is van een mededaderschap zoals in de uitspraken waarnaar de verzekeraar verwijst:
‘In de door ASR aangehaalde voorbeelden is er sprake van of een soort “mededaderschap” aan dezelfde onrechtmatige daad.’
De rechter komt tot deze conclusie omdat er een duidelijk verschil is tussen de inzittenden van de auto en hun handelen. De bestuurder heeft roekeloos gereden en zelf lachgas gebruikt. De rechter lijkt aansluiting te zoeken bij het wettelijk systeem, waarin het onderscheid tussen de bestuurder en andere inzittenden belangrijk is:
‘In deze zaak is er sprake van een duidelijk onderscheid tussen de handelwijze van [bestuurder] en [verzoeker] . [bestuurder] was de bestuurder en [verzoeker] de bijrijder.’
Bestuurder aansporen om roekeloos te rijden
De rechter benoemt ook een situatie waarin de verwijtbaarheid van de bijrijder groter is. Namelijk als de bijrijder de bestuurder aanspoort tot roekeloos rijden. De rechter benadrukt bovendien dat de passagier het lachgas aangaf op verzoek van de bestuurder. De beoordeling is mogelijk anders als een passagier de bestuurder aanspoort om verdovende middelen te gebruiken of als de passagier de verdovende middelen uit eigen beweging aangeeft.
Eigen schuld drugs aangevende passagier
De aansprakelijkheid van de bestuurder is vastgesteld. Vervolgens kijkt de rechter naar de verdeling van de schade. Wie betaalt welk deel van de schade?
Het aangeven van lachgasballonnen is volgens de rechter een belangrijke oorzaak van het eenzijdige ongeval. De bijrijder wist bovendien voor het instappen dat de bestuurder lachgas gebruikte. De rechter stelt daarom vast dat er sprake is van 50% eigen schuld. De verzekeraar van de bestuurder betaalt dus de helft van de schade van de bijrijder met letselschade:
‘Door het aanreiken van de gevulde lachgasballonnen heeft [verzoeker] eraan bijgedragen dat [bestuurder] onder invloed van lachgas kon blijven rijden. Aldus heeft [verzoeker] door zijn handelwijze ook in belangrijke mate bijgedragen aan het roekeloze rijgedrag van [bestuurder].’
In pari delicto verweer
De verzekeraar voert in de procedure een zogenaamd in pari delicto verweer. De rechter benoemt het verweer ook als zodanig in het vonnis. In pari delicto is Latijns voor ‘in gelijke schuld’. Dit verweer gaat op als de benadeelde een soortgelijk verwijt treft als de schadeveroorzaker. De uitdrukking ‘de pot verwijt de ketel’ beschrijft dit verweer goed. De rechtsregel geldt als de eiser van de schadevergoeding medeveroorzaker is van de schadeoorzaak of zich schuldig maakte aan een soortgelijke handeling als de tegenpartij wordt verweten.
In pari delicto in het Nederlands recht
In pari delicto is een regel die is overgenomen uit het Romeins recht. In het Nederlandse aansprakelijkheidsrecht spelen argumenten die lijken op een in pari delicto verweer vaak een rol. Ook als ze niet als dusdanig benoemd worden. Een toezichthouder op een kamp kon de organisator bijvoorbeeld niet verwijten dat er onvoldoende toezicht op de kinderen werd gehouden. Een reclamefolder over een concurrent was niet onrechtmatig, omdat deze concurrent eerder de bedrijfsopening van deze concurrent verstoorde. Na een arbeidsongeval kan een werknemer de werkgever geen verwijten maken van zaken die onder de eigen verantwoordelijkheid vallen.
Aanrijding met een pijlwagen
Omdat een pijlwagen gemaakt is om duidelijk zichtbaar te zijn, zal de eigenaar van de pijlwagen meestal niet aansprakelijk zijn na een aanrijding met een stilstaande pijlwagen. Aansprakelijkheid voor een aanrijding met een pijlwagen ligt wel voor de hand als de verlichting van de pijlwagen is uitgeschakeld. Of als een waarschuwingsbord of andere aanduiding ontbreekt en bestuurders geen rekening hoeven te houden met de aanwezigheid van een pijlwagen. Op snelwegen is een roodkruis (Matrixbord of matrixsignaalgever) vaak een waarschuwing voor de aanwezigheid van een pijlwagen.
Contact
Wilt u gebeld worden? Laat dan uw gegevens achter door het contactformulier in te vullen.
Bron: Rechtbank Noord-Holland 18 januari 2023, ECLI:NL:RBNHO:2023:392