Een obductie is een inwendig medisch onderzoek uitgevoerd op een overleden persoon. Het doel van een obductie is het vaststellen van de oorzaak van het overlijden. Als nabestaanden een ziekenhuis, dokter of andere medisch professional aansprakelijk willen stellen voor het overlijden van een naaste dan is het belangrijk dat er een obductie/autopsie wordt uitgevoerd.
Zonder obductie/autopsie/postmortaal-onderzoek is het voor de nabestaanden meestal niet mogelijk om aan te tonen dat het overlijden het gevolg is van een medische fout. Omdat een beroep op de omkeringsregel niet mogelijk is als de overlijdensoorzaak niet bekend is, kan het ontbreken van een onderzoek naar de doodsoorzaak in de meeste gevallen niet in het nadeel van de medisch professional worden uitgelegd.
Wat is een obductie?
Een obductie, ook wel een autopsie, sectie of postmortaal-onderzoek genoemd, is een uitwendig en inwendig onderzoek naar de doodsoorzaak van een persoon. De obductie wordt uitgevoerd door een patholoog. Het verslag van de obductie is belangrijk bewijs als iemand overlijdt door een medische fout.
`Zonder obductie/autopsie/postmortaal-onderzoek is het voor de nabestaanden meestal niet mogelijk om aan te tonen dat het overlijden het gevolg is van een medische fout.´
Wat is het belang van een obductie/autopsie na een medische fout
Voor een succesvolle schadeclaim is bewijs nodig. Als het gaat om overlijden door een medische fout moet een medisch deskundige vaststellen dat het overlijden het directe gevolg is van een medische fout. Zonder dit bewijs is het niet mogelijk een schadevergoeding af te dwingen. Als er na het overlijden geen obductie/autopsie plaatsvindt, wordt de doodsoorzaak niet vastgesteld en kan de nabestaande geen bewijs leveren van het overlijden door een medische fout.
Gang van zaken obductie/postmortaal-onderzoek
De nabestaanden moeten toestemming geven voor een obductie. Toestemming geven voor een obductie is niet mogelijk als de overledenen in een wilsbeschikking (testament) heeft laten opnemen dat hij zij geen obductie/sectie wil. Een obductie zonder toestemming van de nabestaande is wel mogelijk als een officier van justitie dat bepaalt. Dit noemen we ook wel een gerechtelijke of forensische obductie.
Gerechtelijke obductie
Als er sprake is van een niet natuurlijk overlijden door een ongeval, misdrijf of (het vermoeden van) een medische fout kan een officier van justitie beslissen dat er een obductie wordt uitgevoerd. Voor een dergelijk gerechtelijke obductie wordt geen toestemming gevraagd aan de nabestaanden.
Beperkte toestemming
De nabestaande kan ook toestemming verlenen voor een beperkt onderzoek. Als de patholoog denkt dat hierdoor mogelijk geen duidelijke conclusies getrokken kunnen worden uit het onderzoek dan moeten de nabestaanden daarop worden gewezen.
Inzicht en afgifte van het obductie verslag
Het overlijden van de patiënt betekent niet dat het beroepsgeheim van de arts wordt opgeheven. Nabestaanden worden daarom over het algemeen slechts geïnformeerd over de punten van het obductieverslag waarbij zij een belang hebben. Nabestaanden hebben over het algemeen geen recht op inzicht in het abductierapport of afgifte hiervan.
Geen omkering van de bewijslast bij onbekende doodsoorzaak – Seresta arrest
Een obductie is belangrijk bewijs. Het onderzoek kan aantonen dat het overlijden het gevolg is van een medische fout. De speciale regels die gelden voor een beroep op de omkeringsregel bij overlijden door een medische fout maken het belang van een obductie nog groter.
Wettelijke regels hebben een doel. Als een regel wordt overtreden en daardoor schade ontstaat waartegen de regel beschermt dan kan een beroep worden gedaan op de omkeringsregel. De omkeringsregel houdt in dat we aannemen dat er een (causaal) verband bestaat tussen de overtreding van de regel en de schade. Het slachtoffer hoeft het verband niet aan te tonen.
In het Seresta arrest bepaalde de Hoge Raad dat een beroep op de omkeringsregel niet mogelijk is als de doodsoorzaak niet vast staat. Dit betekent dat het ontbreken van een obductie meestal betekent dat de nabestaanden niet kunnen bewijzen dat het overlijden het gevolg is van een medische fout:
‘Zoals de Hoge Raad eerder heeft beslist in het Seresta-arrest (ECLI:NL:HR:2004:AO1299) staat het niet vast staan van de doodsoorzaak aan het toepassen van de omkeringsregel in de weg. Dit betekent dat in het onderhavige geval de omkeringsregel niet kan worden toegepast.’
Uitzondering op Seresta arrest
Het Seresta arrest laat wel enige mogelijkheden open. De rechtsregel uit het arrest zijn echter niet verder uitgewerkt in latere uitspraken. Hoe de regels specifiek toegepast moeten worden in bepaalde gevallen is daarom niet altijd helder. Een beroep op de omkeringsregel is eventueel mogelijk als de geschonden norm voldoende specifiek is. Het verwijt aan de medicus moet in dat geval gebaseerd zijn op een specifieke veiligheidsregel en niet op een algemene norm. Een andere mogelijkheid die het arrest open laat is het geval waarin de medicus verantwoordelijk is voor het uitblijven van een obductie:
‘Anders dan het onderdeel betoogt, doet hierbij niet ter zake om welke reden het post mortem onderzoek achterwege is gebleven, nu in elk geval niet is vastgesteld en [eiseres] in de onderhavige procedure ook niet heeft aangevoerd dat het achterwege blijven van dit onderzoek voor risico van [verweerder] zou behoren te komen.’
Neem contact op
Bel naar 0800 44 55 000, stuur een e-mail naar info@hijink.com of gebruik het onderstaande contactformulier voor een terugbelverzoek.
Bronnen: www.rechtspraak.nl Rechtbank Amsterdam 29 oktober 2020, ECLI:NL:RBAMS:2020:5297 & Hoge Raad 19 maart 2004, ECLI:NL:HR:2004:AO1299
