Wanprestatie is het schenden van een verplichting uit een overeenkomst. Als een contractspartij een overeenkomst niet nakomt, slechts gedeeltelijk nakomt of op onjuiste wijze nakomt is er sprake van wanprestatie. Bij wanprestatie ontstaat een schadevergoedingsplicht.
Naast het ontstaan van een schadevergoedingsplicht is het mogelijk dat een partij verplicht is de overeenkomst alsnog na te komen. Daarnaast kan een overeenkomst worden ontbonden of de verplichtingen uit de overeenkomst kunnen worden opgeschort.
Voor verschillende soorten overeenkomsten zijn in de wet specifieke regels opgenomen. De aansprakelijkheid voor wanprestatie kan per overeenkomst verschillen. Bij het beoordelen van een verplichting uit een overeenkomst en de gevolgen van wanprestatie, moeten we de specifieke rechtsregels voor die overeenkomst beoordelen.
Wanprestatie in de wet
Wanprestatie is in de wet opgenomen in artikel 74 boek 6 Burgerlijk Wetboek. Artikel 6:74 BW bepaalt dat de partij die tekortschiet in de nakoming van een verbintenis verplicht is de schade te vergoeden die hierdoor ontstaat. De tekortkoming moet wel toerekenbaar zijn. Bovendien moet er op grond van artikel 6:74 lid 2 BW sprake zijn van verzuim voordat de gevolgen van een wanprestatie intreden.
Artikel 6:74 BW
Lid 1. Iedere tekortkoming in de nakoming van een verbintenis verplicht de schuldenaar de schade die de schuldeiser daardoor lijdt te vergoeden, tenzij de tekortkoming de schuldenaar niet kan worden toegerekend.
Lid 2. Voor zover nakoming niet reeds blijvend onmogelijk is, vindt lid 1 slechts toepassing met inachtneming van hetgeen is bepaald in de tweede paragraaf betreffende het verzuim van de schuldenaar.
Tekortkoming
Er is sprake van een tekortkoming als een partij bij een overeenkomst niet de handeling verricht die de overeenkomst voorschrijft. Ook als een prestatie te laat of slechts gedeeltelijk wordt nagekomen, is er sprake van een tekortkoming. Wanprestatie is een heel breed begrip waaronder alle handelingen vallen die afwijken van de verplichtingen uit een overeenkomst.
Als een overeenkomst niet op tijd wordt nagekomen kan mogelijk vertragingsschade worden gevorderd.
Tekortkoming bij een inspanningsverplichting
Het onderscheid tussen een inspanningsverplichting en een resultaatverplichting kan van belang zijn bij het beoordelen van een overeenkomst. Bij een resultaatverplichting is er sprake van een tekortkoming als een afgesproken resultaat niet wordt bereikt. Bij een inspanningsverplichting beoordeel je of de partij zich voldoende inspant om een bepaald doel te bereiken.
Of er sprake is van een tekortkoming hangt bij een inspanningsverplichting regelmatig samen met de zorgplicht. ICT deskundigen, juristen, belastingadviseur en andere professionals moeten handelen zoals van een redelijk bekwaam en redelijk handelend vakgenoot mag worden verwacht. Als in strijd met deze zorgplicht wordt gehandeld, moet de schade die ontstaat worden vergoed.
Toerekenbaarheid wanprestatie
Voor een schadevergoeding op grond van wanprestatie moet de tekortkoming aan de schuldenaar kunnen worden toegerekend. In principe is elke tekortkoming toerekenbaar. Als een partij de overeenkomst niet kan nakomen door overmacht kan de tekortkoming niet toerekenbaar zijn.
Een partij moet aantonen/bewijzen dat een tekortkoming hem niet kan worden aangerekend. Als er sprake is van overmacht moet de schuldenaar dit bewijzen. Als er sprake is van overmacht kan de wanprestatie alsnog toerekenbaar zijn als de handeling op grond van de wet, een rechtshandeling of in het verkeer geldende opvattingen voor rekening komt van de partij die zich op overmacht beroept.
Verzuim en ingebrekestelling
Voordat aanspraak gemaakt kan worden op een schadevergoeding bij wanprestatie moet er sprake zijn van verzuim. Dit volgt uit artikel 6:74 lid 2 BW. Om verzuim te laten intreden moet een ingebrekestelling worden gestuurd. In een ingebrekestelling beschrijft de schuldeiser de tekortkoming en wordt een redelijke termijn gesteld om de overeenkomst alsnog na te komen.
Als nakoming (blijvend) onmogelijk is, heeft een ingebrekestelling weinig zin. De schuldenaar verkeert dan al in verzuim en hoeft niet in gebreke te worden gesteld. De schuldenaar is in dat geval direct aansprakelijk voor de schade door wanprestatie.
Schadevergoeding wanprestatie
De schadevergoedingsplicht bij wanprestatie is gebaseerd op artikel 6:74 BW. De schade die ontstaat door de wanprestatie moet vergoed worden. Tussen de wanprestatie en de schade moet wel causaal verband bestaan. De schade moet het rechtstreekse gevolg zijn van de wanprestatie.
Bij de beoordeling van aansprakelijkheid op grond van een verbintenis kan ook van belang zijn of aansprakelijkheid in de overeenkomst is uitgesloten door een exoneratie-beding.
Onduidelijkheid over de inhoud van een overeenkomst
Of een overeenkomst juist wordt nagekomen, is afhankelijk van de vraag wat partijen hebben afgesproken. Als beide contractspartijen een ander beeld hebben van de inhoud van een overeenkomst ontstaat een probleem.
De Hoge Raad heeft in het Haviltex arrest een rechtsregel gegeven voor de uitleg van de inhoud van een overeenkomst. Niet alleen de letterlijke tekst van een overeenkomst is van belang, maar ook de bedoelingen die partijen daar in de gegeven omstandigheden aan mochten geven. De inhoud van onderhandelingen en hetgeen gebruikelijk is in het rechtsverkeer zijn factoren om invulling te geven aan de uitleg van een overeenkomst.
Advies en overleg
Problemen kunt u beter voorkomen dan oplossen. Het is nooit te vroeg om deskundig juridisch advies te vragen, maar ook bij een geschil kunnen onze specialisten voor u optreden. Voor overleg met een advocaat of het maken van een afspraak kunt u bellen naar 0800-4455000.
Relevante informatie
Hoofdelijke aansprakelijkheid|Overeenkomsten en contractenrecht|Onrechtmatige daad
